Ιστορία Τέχνης και Αισθητική Παιδεία στο Νέο Λύκειο - 2

Την ώρα που η κοινή ευρωπαϊκή πολιτική, την οποία έχει προσυπογράψει και η Ελλάδα, προβλέπει την αύξηση των ωρών που αφιερώνονται στην εκπαίδευση σε θέματα τέχνης και πολιτισμού, και παρότι στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες η καλλιτεχνική παιδεία ήδη προσφέρεται στους μαθητές μέχρι τα 18 τους χρόνια, η Ελλάδα εξακολουθεί να κινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση.

Από το σχολικό έτος 1998-1999 διδάσκονταν στο Γενικό Λύκειο τα εξής μαθήματα Εικαστικής Παιδείας:
α) ‘Αισθητική Αγωγή – Εικαστικά’, μάθημα επιλογής στην Α’ Λυκείου, 2 (από το 1999) ώρες την εβδομάδα
β) 4 μαθήματα επιλογής Σχεδίου: Ελεύθερο και Γραμμικό στην Β’ Λυκείου, Τεχνικό στην Β’ και Γ’ Λυκείου, και Αρχιτεκτονικό στην Γ’ Λυκείου.
γ) ‘Ιστορία της Τέχνης’, μάθημα επιλογής στην Γ’ Λυκείου, 2 ώρες την εβδομάδα.

Τον Μάιο του 2011 καταργήθηκε το μάθημα επιλογής της Α’ Λυκείου.

Τον Σεπτέμβριο του 2013, με τον νόμο 4186/2013 καταργήθηκαν και όλα τα υπόλοιπα, με αποτέλεσμα να απουσιάζει πλήρως η Εικαστική Παιδεία από το Λύκειο, με δύο εξαιρέσεις: α) τα Πανελλαδικώς εξεταζόμενα Σχέδια –δηλ. Ελεύθερο και Γραμμικό- θα προσφέρονταν σε επίπεδο Διευθύνσεων, στην Γ’ Λυκείου σε ώρες εκτός ωρολογίου προγράμματος β) επανήλθε το μάθημα επιλογής της Α’ Λυκείου, με το ίδιο βιβλίο και διαφορετική ονομασία (‘Καλλιτεχνική Παιδεία – Εικαστικά’) και μεθοδολογία, αφού πλέον αποτελεί γραπτώς εξεταζόμενο μάθημα.

Με τον νόμο 4310/2014 επανεντάχθηκαν στο ωρολόγιο πρόγραμμα το Ελεύθερο και Γραμμικό Σχέδιο, όχι όμως και η Ιστορία Τέχνης, η οποία έτσι καταργήθηκε οριστικά (διδάχθηκε για τελευταία χρονιά το 2014-5 στην Γ’ Λυκείου, όπου εφαρμόζονταν ακόμα το παλαιό Πρόγραμμα Σπουδών).

Κατά την διαδικασία ψήφισης του παραπάνω νόμου έγιναν τα διαβήματα και οι ενέργειες που αναφέρονται παρακάτω, απ’ όπου παραλείπονταν το αίτημα για επαναφορά του μαθήματος της Ιστορίας της Τέχνης. Γιαυτό, αναρτήθηκε σχετικό ψήφισμα, εδώ: http://goo.gl/3mBJzI το οποίο εστάλη στα μέλη της Βουλής και της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων (και εστάλη εκ νέου τον Μάιο στην νέα ηγεσία του υπουργείου Παιδείας). Ο νυν αναπληρωτής υπουργός Παιδείας τον Νοέμβριο είχε υποστηρίξει το αίτημα του ψηφίσματος για επαναφορά του μαθήματος της Ιστορίας της Τέχνης, χαρακτηρίζοντάς την ‘ένα χρήσιμο μάθημα Γενικής Παιδείας’.

Παράλληλα, ο τότε υπουργός Παιδείας Ανδρέας Λοβέρδος είχε κάνει λόγο για ‘παράλληλες αναθέσεις’, αναφέροντας ότι τα μαθήματα των ‘δευτερευουσών ειδικοτήτων’ μπορούν να τα κάνουν και άλλοι.
http://www.ipaideia.gr/loverdos-ta-mathimata-ton-mi-vasikon-eidikotiton-mporoun-na-ta-kanoun-kai-aloi.htm

Στη συνέχεια είχε εκδοθεί το 14517/15.12.2014 έγγραφο του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (παρατίθεται αυτούσιο παρακάτω) που απαντούσε στο ψήφισμα αναφέροντας ότι το μάθημα της Ιστορίας της Τέχνης είχε ‘αντικατασταθεί’ από το μάθημα Εικαστικών της Α’ Λυκείου – πράγμα ανακριβές, αφού τα δύο μαθήματα έχουν διαφορετικό περιεχόμενο και στοχοθεσία και συνυπήρχαν επί 15ετία.

Ακολούθησε η κυβερνητική αλλαγή.

Όμως, τον Μάιο του 2015 κατατέθηκε αίφνης στην Βουλή, χωρίς χρονικό περιθώριο διαβούλευσης, νομοσχέδιο το οποίο ψηφίστηκε με συνοπτικές διαδικασίες, αποτελεί τον Ν. 4327/2015, με τον οποίο ΤΥΠΟΙΣ επανέρχεται το μάθημα της Ιστορίας της Τέχνης. Συγκεκριμένα, όλα τα προσφερόμενα μαθήματα Σχεδίου (Ελεύθερο και Γραμμικό) καθώς και το μάθημα της Ιστορίας της Τέχνης προσφέρονται ως μαθήματα επιλογής στην Γ’ Λυκείου. Μπορεί κανείς να επιλέξει και τα δύο Σχέδια (οπότε η διδασκαλία ενός από τα δύο μετατίθεται σε ώρες εκτός ωρολογίου προγράμματος). Δεν ισχύει το ίδιο ούτε υπάρχει κάποια άλλη πρόβλεψη για το μάθημα της Ιστορίας της Τέχνης.

Έτσι:
- Οι μαθητές που έχουν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τα Εικαστικά και στοχεύουν σε Σχολές Καλών Τεχνών, Αρχιτεκτονικές Σχολές κτλ. υποχρεώνονται να μην επιλέξουν την Ιστορία Τέχνης, αφού πρέπει να επιλέξουν τα –πανελλαδικώς εξεταζόμενα- Σχέδια.
-Έτσι, είναι σχεδόν αδύνατο να συγκεντρωθεί ο απαιτούμενος αριθμός μαθητών ώστε να δημιουργηθεί τμήμα Ιστορίας Τέχνης.
- Ακόμα και ΑΝ συγκεντρωθεί ικανός αριθμός μαθητών, ποιος και πότε θα διδάξει το μάθημα, αφού ταυτοχρόνως θα διδάσκεται και Σχέδιο;

Έτσι, όλα δείχνουν ότι η επαναφορά’ του μαθήματος της Ιστορίας της Τέχνης θα παραμείνει ‘κενό γράμμα’. Το μάθημα επανέρχεται μόνο ‘στα χαρτιά’.

Χωρίς την ‘διασπορά’ των μαθημάτων Εικαστικής Παιδείας τόσο στην Β’ όσο και στην Γ’ Λυκείου, ή την θέσπιση ρυθμίσεων που θα καθιστούν εφικτή την επιλογή Σχεδίου ΚΑΙ Ιστορίας της Τέχνης, η ‘επαναφορά’ της Ιστορίας της Τέχνης αποτελεί κενό γράμμα.

Το αίτημα για το μάθημα της Ιστορίας της Τέχνης, ενώ περιλαμβάνεται σε διάφορες γενικόλογες διακηρύξεις, παραλείπεται από αναφορές και ενέργειες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην ουσιαστική επαναφορά του μαθήματος, όπως ερωτήσεις που κατέθεσαν βουλευτές του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. στην Βουλή τον Σεπτέμβριο και Οκτώβριο του 2014, και ορισμένες από τις ανακοινώσεις που εξέδωσαν οι Σχολές Καλών Τεχνών τον Σεπτέμβριο/Οκτώβριο του 2014. Παραλείφθηκε επίσης και από την σχετική ανακοίνωση της ΕΝ.ΕΚ.Ε.Μ. (23.10.2015). (Περιλήφθηκε τελικά σε κοινό διάβημα, το οποίο όμως δημοσιεύτηκε όταν ήταν πλέον αργά -25/11/2014, ημέρα ψήφισης του νόμου με τον οποίο είχαν επανέλθει τα μαθήματα του Ελευθέρου και Γραμμικού Σχεδίου, αλλά όχι και το μάθημα της Ιστορίας της Τέχνης).
Τέλος, το αίτημα παραλείπεται και από τις πρόσφατες ανακοινώσεις τόσο της ΕΝ.ΕΚ.Ε.Μ. (27/4, 11/6) όσο και της Ο.Λ.Μ.Ε. (16/4), που επικεντρώνονται στο Σχέδιο και στην ανάγκη διπλασιασμού των ωρών διδασκαλίας του που ίσχυαν τα τελευταία 15 χρόνια, ενώ δεν κάνουν κανέναν λόγο για το γεγονός ότι η Ιστορία της Τέχνης επαναφέρεται στο ωρολόγιο πρόγραμμα μόνο τυπικά, ενώ στην πράξη ουσιαστικά καταργείται.
(Links προς όλα τα παραπάνω υπάρχουν στην επισυναπτόμενη αναλυτική ενημέρωση.)

Όμως, αν δεν διατυπωθεί και δεν υποστηριχθεί το σχετικό αίτημα, δεν υπάρχει καμία περίπτωση να επανέλθει η διδασκαλία του μαθήματος της Ιστορίας της Τέχνης με τρόπο που να μπορεί να εφαρμοστεί στην πράξη. Το γεγονός ότι στην παρούσα φάση προωθείται προς ψήφιση στην Βουλή νομοσχέδιο του υπουργείου Παιδείας αποτελεί την τελευταία ευκαιρία να περισωθεί η διδασκαλία του μαθήματος της Ιστορίας της Τέχνης για την επόμενη σχολική χρονιά. Γιαυτό, καλείστε να υπογράψετε το παρακάτω ψήφισμα.

Παρακαλούμε να υπογράψετε και να διαδώσετε αυτό το ψήφισμα για να αποτρέψουμε, έστω και στην ύστατη στιγμή, την ουσιαστική κατάργηση του μαθήματος της Ιστορίας της Τέχνης από το σχολικό έτος 2015-6.
Παρακαλούμε θερμά να μην υπογράφετε ως ‘anonymous’ (δηλαδή να μην ξετσεκάρετε το τετραγωνάκι ‘signature display’. Ούτως ή άλλως, τα προσωπικά σας στοιχεία (το email σας) δεν εμφανίζονται δημοσίως σε καμία περίπτωση.

Αναλυτικότερη εισαγωγή:
Αναλυτική εισαγωγή στο 2ο ψήφισμα για την Ιστορία της Τέχνης.pdf

Η απάντηση του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής στο ψήφισμα που είχα αναρτήσει τον Νοέμβριο:
Απάντηση του ΙΕΠ στο 1ο ψήφισμα.pdf

Πηγές:
• Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 24ης Μαρτίου 2009 σχετικά με τις καλλιτεχνικές σπουδές στην Ευρωπαϊκή Ένωση, (2008/2226(INI)) - Κείμενα που εγκρίθηκαν: P6_TA(2009)0153 http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+P6-TA-2009-0153+0+DOC+XML+V0//EL
• Σύσταση 2006/962/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 18ης Δεκεμβρίου 2006 σχετικά με τις βασικές ικανότητες της δια βίου μάθησης, ΕΕ L 394, 30.12.2006 http://europa.eu/legislation_summaries/education_training_youth/lifelong_learning/c11090_el.htm
• Συμπεράσματα του Συμβουλίου της 24ης και 25ης Μαΐου 2007 σχετικά με τη συμβολή των τομέων του πολιτισμού και της δημιουργίας στην εκπλήρωση των στόχων της Λισαβόνας, καθώς και εκείνα της 21ης και 22ας Μαΐου 2008, 2007/C 311/07 και ΕΕ L 348, 24.12.2008 http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/HTML/?uri=CELEX:52007XG1221(01)&from=EN
• Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 12ης Μαΐου 2011 σχετικά με την απελευθέρωση του δυναμικού των κλάδων του πολιτισμού και της δημιουργικότητας (2010/2156(INI))
2012/C 377 E/19 (στοιχεία 8-19)
http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=uriserv:OJ.CE.2012.377.01.0142.01.ELL
& Πράσινη Βίβλος Απελευθέρωση του δυναμικού των κλάδων του πολιτισμού και της δημιουργικότητας, http://ec.europa.eu/prelex/detail_dossier_real.cfm?CL=el&DosId=199240
• Έκθεση προόδου του Συμβουλίου και της Επιτροπής για το 2008 σχετικά με την εφαρμογή του προγράμματος εργασίας «Εκπαίδευση και κατάρτιση 2010» – Παροχή διά βίου μάθησης για γνώση, δημιουργικότητα και καινοτομία, ΕΕ C 86, 5.4.2008,
http://europa.eu/legislation_summaries/education_training_youth/general_framework/ef0005_en.htm
• Ψήφισμά του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 10ης Απριλίου 2008 σχετικά με την ευρωπαϊκή ατζέντα για τον πολιτισμό σ’ έναν κόσμο παγκοσμιοποίησης Κείμενα που εγκρίθηκαν, P6_TA(2008)0124. http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+P6-TA-2009-0153+0+DOC+XML+V0//EL#def_1_3
• Συμπεράσματα του Συμβουλίου και των αντιπροσώπων των κρατών μελών των συνερχομένων στο πλαίσιο του Συμβουλίου, σχετικά με το πρόγραμμα εργασιών στον πολιτιστικό τομέα, 2011-2014 2010/C 325/01,
http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=uriserv:OJ.C_.2010.325.01.0001.01.ELL
• Συμπεράσματα του συμβουλίου της 12ης Μαΐου 2009 σχετικά με ένα στρατηγικό πλαίσιο για την ευρωπαϊκή συνεργασία στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης («ΕΚ 2020»), 2009/C 119/02 http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/ALL/?uri=CELEX:52009XG0528(01)
• Συμπεράσματα του Συμβουλίου και των αντιπροσώπων των κρατών μελών συνελθόντων στο πλαίσιο του Συμβουλίου, σχετικά με το πρόγραμμα εργασιών στον πολιτιστικό τομέα 2008-2010, 2008/C 143/06,
http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2008:143:0009:0016:EN:PDF