Απαγόρευση πώλησης κάθε είδους ζώου από τα pet shops

(SCROLL DOWN FOR ENGLISH)

Εδώ και αρκετά χρόνια πάγιο αίτημα φιλοζωικών οργανώσεων, τόσο σε διεθνές όσο και σε εθνικό επίπεδο, αποτελεί η απαγόρευση του εμπορίου ζώων που διεξάγεται κυρίως από τα καταστήματα πώλησης και εμπορίας ζώων, τα λεγόμενα pet shops.

Δυστυχώς, ο «ώδινεν όρος, έτεκεν μυν» πρόσφατος νόμος περί κατοικιδίων, παρά τις επίπονες και συστηματικές μας προσπάθειες, αδιαφόρησε παντελώς για το θέμα αυτό και έτσι βρισκόμαστε για άλλη μια φορά στη δυσάρεστη θέση να διεκδικούμε τα αυτονόητα.

Πρόσφατα πληροφορηθήκαμε από την οργάνωση P.E.T.A. (People for the Ethical Treatment of Animals), μία από τις μεγαλύτερες φιλοζωικές οργανώσεις της Αμερικής, ότι στην πολιτεία του Λος Άντζελες, απαγορεύτηκε από τις 21 Αυγούστου 2012 η πώληση ζώων όχι μόνο από τα καταστήματα αλλά και από τους επίσημους εκτροφείς. Οι ιθύνοντες, αποδεχόμενοι το τεράστιο πρόβλημα εγκατάλειψης ζώων στα καταφύγια που οδηγεί στις μαζικές «ευθανασίες», έγειραν ζητήματα ηθικής, ήτοι θεώρησαν το εμπόριο ζώων ανήθικο και η οριστική απαγόρευσή του έγινε νόμος της πολιτείας. Αυτό είναι ένα λαμπρό παράδειγμα συσχέτισης του δικαίου με την ηθική, κάτι που δυστυχώς δεν υφίσταται στο βαθμό που θα όφειλε στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες οι οποίες ανακήρυξαν ως υπέρτατη αξία τους το χρήμα εις βάρος ανθρωπιστικών και κοινωνικών αξιών.

Επίσης, υπενθυμίζουμε ότι η Αυστρία πρώτη στην Ε.Ε. απαγόρευσε την πώληση ζώων, από την 1η Ιανουαρίου 2005, εγείροντας πάλι ζητήματα ηθικής και εκτιμώντας ορθά ότι η απαγόρευση αποτρέπει την αυθόρμητη αγορά ζώου που θα έχει ως συνέπεια αργότερα την εγκατάλειψή του.

Στη χώρα μας η κατάσταση δεν διαφέρει και πολύ από αυτήν στην άλλη άκρη του Ατλαντικού. Η μόνη διαφορά πιθανόν είναι ότι οι ιδιοκτήτες ζώων συντροφιάς δεν τα εγκαταλείπουν στα υπερπλήρη καταφύγια αλλά στο δρόμο. Τις συνέπειες τις γνωρίζουμε όλοι μας: κακοποιήσεις, δολοφονίες, ατυχήματα. Μία από τις βασικότερες αιτίες αυτής της ζοφερής εικόνας είναι: αυτή καθ’ εαυτή η φύση του εμπορίου που αντιμετωπίζει νοήμονα και συναισθανόμενα όντα ως αντικείμενα, η ασυδοσία των εμπόρων, η αναλγησία της πολιτείας που τους παρέχει όλα τα εχέγγυα να ενεργούν ανεξέλεγκτα, και τέλος η άγνοια του καταναλωτικού κοινού που αγοράζει ζώα σαν να αγοράζει αναλώσιμα πολλές φορές «μιας χρήσης».

Το εμπόριο των ζώων - ευθύνη της πολιτείας όσον αφορά τη νομιμότητά του - είναι ο κύριος υπαίτιος για τα εξής απεχθή φαινόμενα:

της ανείπωτης και ατέρμονης δυστυχίας που βιώνουν τα ζώα στα κλουβιά και του πρόωρου θανάτου τους λόγω αυτού (αυτό ισχύει ακόμα και για τα ψάρια στα ενυδρεία),
των υπερπλήρων καταφυγίων και κυνοκομίων όπου ορδές αδέσποτων λαχταρούν επί ματαίω την ελευθερία τους,
των συχνών κακοποιήσεων στις οποίες πέφτουν θύματα,
της εγκατάλειψής τους στη φύση όπου δεν υπάρχει δυνατότητα επιβίωσης, ιδίως όταν πρόκειται για μη ενδημικά είδη.

Η ανάγκη της ελευθερίας είναι πρόδηλη σε όλα τα είδη. Ένα ζώο θα έκανε ό,τι μπορούσε για να υπερασπιστεί την ελευθερία του και το ότι υποφέρει από την έλλειψη ελευθερίας μπορούμε να το συμπεράνουμε από την αφύσικη συμπεριφορά που αυτό εκδηλώνει μέσα στο κλουβί ή τη γυάλα (διαρκές γαύγισμα, υπερκινητικότητα, στερεοτυπική συμπεριφορά κ.λπ).

Το βασικότερο ίσως μαρτύριο στο οποίο τα υποβάλλουμε είναι εκείνο της αποστέρησης των κατάλληλων ερεθισμάτων για την ανάπτυξή τους. Πειράματα με αρουραίους κατέδειξαν ότι σε ένα φυσικό περιβάλλον πλούσιο σε ερεθίσματα τα ζώα ζούσαν έως τα γηρατειά τους και ότι ο εγκέφαλός τους αυξανόταν σε μέγεθος, λόγω της δημιουργίας ολόκληρων δασών από νέες συνδέσεις ανάμεσα στα νευρικά κύτταρα. Αντίθετα, οι αρουραίοι που ζούσαν στα γυμνά κλουβιά αδρανούσαν και πέθαιναν σε νεαρότερη ηλικία, ο δε εγκέφαλός τους είχε λιγότερες κυτταρικές συνδέσεις. Όσο πιο πολύ οι αρουραίοι αλληλεπιδρούσαν σωματικά με το περιβάλλον τους, τόσο πιο πολύ αυτό τους τροφοδοτούσε με περισσότερα ερεθίσματα που είχαν ως αποτέλεσμα την εγκεφαλική τους ανάπτυξη. Εν ολίγοις, το κλουβί και η γυάλα είναι το πλέον ακατάλληλο περιβάλλον για την ανατροφοδότηση που προέρχεται από την αυθόρμητη και εκφραστική ικανότητα του οργανισμού όταν αυτός βρίσκεται σε διαρκή αλληλεπίδραση με το περιβάλλον του.

Στη φύση η ελευθερία είναι προφανής και δεδομένη. Στέρηση της ελευθερίας συμβαίνει για σύντομο χρονικό διάστημα και μόνο για λόγους επιβίωσης. Στην ανθρώπινη κοινωνία στα κλουβιά κλείνουμε μόνο τους εγκληματίες και τους παραβάτες και η στέρηση της ελευθερίας αποτελεί μια μορφή αντιμετώπισης του εγκλήματος. Μέσα στο ασφυκτικό πλαίσιο της φυλακής το άτομο εκδηλώνει σωματική αυτό-εγκατάλειψη, πρώιμο γήρας, συναισθηματική αδιαφορία, έντονη ευερεθιστότητα, απάθεια, πλήξη, και απελπισία, κατάθλιψη, ψύχωση, αγχώδεις διαταραχές, κ.λπ. Πώς θα μπορούσε να είναι διαφορετικά για ένα οποιοδήποτε άλλο πλάσμα που γεννιέται για να ζήσει ελεύθερο;

Θεωρούμε ότι οι μικροί χώροι διατήρησης των ζώων, απότοκα της άγνοιας για τις βιολογικές ανάγκες των ειδών, σε καμία περίπτωση δεν εξασφαλίζουν την ευζωία τους, εφόσον σε αυτούς τα ζώα:

ΔΕΝ βιώνουν σε κατάλληλο φυσικό περιβάλλον ή στο φυσικό τους χώρο,
ΔΕΝ αναπαράγονται σύμφωνα με τους φυσικούς τους νόμους,
ΔΕΝ έχουν τη στοιχειώδη ελευθερία κίνησης και έκφρασης υγιούς συμπεριφοράς,
ΔΕΝ ζουν σύμφωνα με το ρυθμό και τις συνθήκες ζωής και ελευθερίας που αντιστοιχούν στο είδος τους.
Αναφέρουμε μερικά παραδείγματα:

Τα πουλιά – σύμβολα της ελευθερίας - από μια εναέρια έκταση 100.000 κυβικών αέρα όπου μπορούν να πετάξουν, καταλήγουν να περιορίζονται σε ένα κλουβί 100.000 φορές μικρότερο από αυτή. Στη φυσική τους κατάσταση δεν είναι ποτέ μόνα τους και, όταν αποχωρίζονται από το σμήνος τους, καλούν σπαραχτικά τους συντρόφους τους. Εμείς τα αιχμαλωτίζουμε γι’ αυτό ακριβώς το σπαραχτικό «τραγούδι». Τα περισσότερα είδη πουλιών ζευγαρώνουν με το ταίρι τους δια βίου.

Τα κουνέλια στη φυσική τους κατάσταση είναι πολύ κοινωνικά ζώα και τους αρέσει να σκάβουν λαγούμια για να αισθάνονται ασφαλή. Το φυσικό τους ενδιαίτημα είναι όλη η γη παντού όπου υπάρχει πράσινο. Εκεί χτίζουν τις φωλιές τους και ψάχνουν οτιδήποτε είναι νόστιμο και απαραίτητο για να ζήσουν. Μέσα στο κλουβί όμως περνούν μια εξαθλιωμένη ζωή που δεν τους επιτρέπει να εκδηλώσουν καμία απολύτως φυσική συμπεριφορά.

Τα ψάρια συχνά διατηρούνται σε ακατάλληλες συνθήκες. Ως εκ τούτου ζουν σύντομες ζωές και δεν αναπαράγονται. Άπειροι χομπίστες συχνά παραμελούν τη φροντίδα τους, ή διατηρούν πάρα πολλά ψάρια σε ένα ενυδρείο, ή προσθέτουν καινούργια ψάρια πολύ γρήγορα σε ένα «ανώριμο» ενυδρείο με αποτέλεσμα πολλά ψάρια να πεθαίνουν πρόωρα. Αντί να κολυμπούν ελεύθερα στις ανοιχτές θάλασσες, τις λίμνες ή τα ποτάμια, περιορίζονται να διαγράφουν μονότονα κύκλους σε λίγα κυβικά εκατοστά νερού που συχνά είναι και βρώμικο.

Τα μικρά ζώα, όπως ποντίκια, χάμστερ, γερβίλοι, αρουραίοι συνωστίζονται συχνά μαζικά σε μικρά και βρώμικα κλουβιά.

Τα ζώα που πωλούνται στα καταστήματα εκτρέφονται σε εγκαταστάσεις μαζικής αναπαραγωγής, όπου στερούνται κοινωνικοποίησης, άσκησης και στοιχειώδους κτηνιατρικής περίθαλψης. Ήδη, τον τελευταίο καιρό οι εικόνες που μας έρχονται διαρκώς από παράνομα εκτροφεία με ζώα σκελετωμένα, νευρωτικά, δυστυχισμένα, είναι τουλάχιστον σοκαριστικές. Για τα εκτροφεία όμως θα αναφερθούμε σε ξεχωριστή επιστολή.

Οι συνθήκες σε πολλά καταστήματα κατοικίδιων ζώων είναι ανεπαρκείς στην καλύτερη περίπτωση και κακοποιητικές στη χειρότερη. Τα κουτάβια που πρέπει να ασκούνται για τη δόμηση των οστών και των μυών τους και να κοινωνικοποιούνται για την ψυχική τους υγεία, περνούν μήνες σε γυάλες με μεγάλο κόστος στην ψυχοσωματική τους υγεία. Όσα δε δεν καταφέρνουν να υιοθετηθούν, καταλήγουν στο δρόμο, σε καταφύγιο, ή οδηγούνται στην «ευθανασία».

Στις περισσότερες από τις εγκαταστάσεις αναπαραγωγής και πώλησης, η άγνοια των πραγματικών αναγκών των ζώων, η ανεπάρκεια και ακαταλληλότητα των χώρων, οι λανθασμένοι τρόποι διαχείρισης, η έλλειψη κτηνιατρικής περίθαλψης, αλλά και η ανεύθυνη συμπεριφορά των ιδιοκτητών προκαλούν προβλήματα που σχετίζονται με την κακή υγεία των ζώων, την εκδήλωση μη φυσιολογικής συμπεριφοράς τους, τη σωματική και ψυχική κακοποίησή τους, και τέλος την εγκατάλειψή τους.

Ως επίλογο σας επισημαίνουμε τα εξής:

Η σχέση του ανθρώπου με τα ζώα σε κοινωνικό επίπεδο είναι δείκτης του πολιτισμού μιας χώρας, ενώ σε ατομικό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Το εμπόριο των ζώων και η αποστέρηση της ελευθερίας τους με όλες τις αναφερθείσες επιπτώσεις συνιστά ηθικό υποβιβασμό του δικού μας είδους.

Το αίτημα της κατάργησης του εμπορίου των ζώων είναι καθόλα εφικτό και υλοποιήσημο, καθώς υπάρχει τετελεσμένο γεγονός σε χώρα πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την Αυστρία. Επομένως, δεν υπάρχουν πρακτικά εμπόδια στην εφαρμογή μιας τέτοιας απαγόρευσης αλλά είναι καθαρά θέμα δικής σας βούλησης. Εξάλλου, ας μην ξεχνάμε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει «κεντρικό» κανονισμό για τα ζώα και οι νόμοι για την προστασία τους παραμένουν στην αποκλειστική ευθύνη των κρατών μελών.

Εν κατακλείδι, θεωρούμε ότι το εμπόριο ζώων εγείρει πράγματι ζητήματα Ηθικής και το Δίκαιο δεν μπορεί να είναι αδιάφορο απέναντι στις συλλογικές αξίες μιας κοινωνίας, τη λεγόμενη «κοινωνική ηθική».
Πώς δικαιολογείτε το γεγονός ότι καταδικάζετε συναισθανόμενα και νοήμονα όντα να ζουν απομονωμένα από το φυσικό τους περιβάλλον σε ένα κλουβί ή μια γυάλα με αποκλειστικό γνώμονα την παραγωγή κέρδους για κάποιους, ενώ για κάποιους άλλους την «ψυχαγωγία»; Και πώς εξηγείτε ότι ενώ πρέπει να δικαιολογήσουμε ηθικά την πράξη περιορισμού της ελευθερίας για κάποιον συνάνθρωπό μας, δεν κάνουμε το ίδιο όταν πρόκειται για τον περιορισμό της ελευθερίας ενός άλλου είδους;

Έπειτα από όλα τα ανωτέρω, παρακαλούμε για την άμεση και οριστική απαγόρευση της πώλησης ζώων τόσο από καταστήματα πώλησης όσο και από ιδιώτες καθώς και την επιβολή αυστηρών ποινών και προστίμων σε περιπτώσεις καταστρατήγησης του νόμου, όπως έγινε και στην προαναφερομένη πολιτεία των Ηνωμένων Πολιτειών όπου το ύψος του προστίμου καθορίστηκε στα χίλια δολάρια για κάθε ζώο!

Ο κύκλος της ασυδοσίας, δηλαδή «βιτρίνα – αγορά – εγκατάλειψη – θάνατος» πρέπει να σπάσει.