MANIFEST VOOR EEN EENGEMAAKT BELGIË

Manifest voor meer België

TWEE weken geleden verscheen het derde Lentemanifest (,,Is het einde van de winter in zicht?'' DS 26 februari). Daarin spraken een honderdtal Vlaams-nationalistische prominenten zich uit voor een verregaande ontmanteling van de Belgische staat. En de verschillen tussen Vlaanderen en Wallonië zijn al meteen een reden tot splitsing.

Dat er verschillen bestaan tussen de Belgische gewesten klopt en is normaal. Er bestaan ook verschillen tussen Limburg en Antwerpen. In alle staten zijn er trouwens gelijkaardige divergenties tussen streken - denken we maar aan één significant voorbeeld: Noord- en Zuid-Italië. Moeten alle Europese landen, behalve het eentalige IJsland en Portugal, dan ook maar desintegreren?

Het is een intellectuele dwaling om, zoals de auteurs dat doen, alle verschillen te benaderen vanuit een exclusief Vlaams-Waalse invalshoek. Die dient om de burger de realiteit vanuit een nationalistische bril te doen zien. Wanneer men de beleidsdomeinen uitsplitst op subregionaal niveau blijkt dat een aantal Franstalige provincies eerder aanleunt bij het Vlaams dan bij het Waals gemiddelde. Bovendien zwijgt men in alle talen over politieke breuklijnen binnen het Vlaams Gewest, alsof de Antwerpse grootstad hetzelfde beleid zou nodig hebben als de landelijke Westhoek.

Omgaan met verschillen is de bestaansreden van een democratie. Het is veel verrijkender om meer dan één kijk op hetzelfde probleem te hebben en vervolgens naar democratische akkoorden te zoeken. De vicieuze cirkel is bekend: hoe meer men splitst, hoe meer verschillen men creëert en vice versa. De voorgestelde uitbouw van de confederale structuren zal die nefaste dynamiek uiteraard versterken. Wie bekommerd is om zijn medemens, maakt andere keuzes.

Dan geldt dat hoe groter de kloof is tussen deelgebieden, hoe hoger de nood wordt aan meer federaal gecontroleerde solidariteit. Die brede harmonisering staat trouwens ingeschreven in Verdrag van Rome (1957), dat aan de basis van de Europese Unie ligt. Nochtans zeggen de auteurs dat uitgerekend het meertalige Brussel een grote toekomst tegemoet gaat, als het tenminste de contraproductieve interne bestuursgrenzen opheft. Daar kan dat dus vreemd genoeg wel.

Inzake gezondheidsbeleid stelt men voor in het Brussels Gewest beide gemeenschappen autonoom te laten optreden. Gaat men pleiten voor een subnationaliteit? Wat zal de EU, die alleen staten erkent, daarvan vinden? De auteurs wensen Brussel onder voogdij te plaatsen van de twee grote deelstaten. Wie had het weer over Franstalig imperialisme? De auteurs kiezen voor een multiculturele Europese Unie, terwijl de Belgische meertalige samenleving maar moet barsten. Zijn zij voorstander van een Europa dat bestaat uit 400 onafhankelijke taalregio's of vinden ze gewoon dat meertalige gehelen niet democratisch kunnen functioneren? Wat ook hun optie is, ze moeten alvast zeker de EU opdoeken.

Dat de deelstaten meer fiscale slagkracht zouden nodig hebben is een opmerkelijke stellingname, te meer omdat de kabinetschef van de premier nog maar net heeft geoordeeld dat de deelstaten al te veel geld krijgen en de federale staat te weinig. De achteruitgang van Justitie, de verwaarlozing van de openbare diensten zoals de brandweer zijn daarvan sprekende bewijzen.

Met de responsabilisering waarvoor de auteurs pleiten, doelen ze eigenlijk op machtsuitbreiding van de gemeenschappen, zonder democratische controle van de staat, die net als het algemeen belang een louter ceremoniële functie toebedeeld krijgt. Een belangrijke reden voor deze hervorming zou zijn dat de deelstaten zich nu niet moeten verantwoorden voor hun kiezerskorps, gelet op het federale karakter van hun dotaties. Een rationele geest zou dan pleiten voor nationale partijen en één federale kieskring. De eersten die dit pleidooi zouden moeten toejuichen zijn overigens voornoemde auteurs. De zogenaamde ondoorzichtigheid van de transfers die ze aanklagen kan immers alleen maar bestaan door een gesplitst kiessysteem dat ervoor zorgt dat politici van het ene deel van het land geen verantwoording dienen af te leggen aan de bevolking van het andere landsdeel.

Het transferplaatje van de auteurs is tweeledig gekleurd. Over de geldstromen naar het Brussels Gewest, over die tussen provincies, rijken en armen, mannen en vrouwen of tussen stad en platteland wordt met geen woord gerept. Het voorstel van de auteurs om de solidariteit tussen de Belgische burgers te vervangen door een solidariteit tussen deelstaten kadert in een gezagslogica. De rijkere regio kan immers, vanuit haar actuele machtspositie, steeds weer bepalen hoe 'solidair' ze zal zijn.

Solidariteit wordt dus onderhandeld. Er is geen federale controle meer. De parlementaire democratie wordt gekortwiekt, het veelbesproken democratisch deficit zal toenemen. De rijkere deelstaat zal in staat zijn om chantage te plegen door bijvoorbeeld ermee te dreigen de geldkraan toe te draaien als de andere partner zijn politiek niet wenst te volgen. De welvaart bewaren door het zwakkere zuiden af te stoten is een uiterst kortzichtige en zelfs asociale stellingname.

Zal ,,Vlaanderen'' een betere rechtsbedeling garanderen? Lijkt een defederalisering van Justitie niet eerder op een nodeloze versnippering van krachten en een uitholling van de fundamentele rechtsgelijkheid tussen de Belgische burgers? Gaan we meer middelen hebben wanneer overheidsbudgetten gesplitst worden? Hoe zullen een gesplitste arbeidsmarktpolitiek, gesplitste loononderhandelingen en dergelijke de solidariteit tussen mensen versterken? En waarom zouden de deelstaten een beter beleid voeren? De catastrofale toestand van onder meer het 'Vlaamse' milieu, erkend op internationaal niveau, is in elk geval geen toonbeeld van goed bestuur. Het voorgestelde Vlaamse beleid is gewoonweg niet aantoonbaar beter, socialer of ethischer. De enige 'verdienste' van dat beleid zal zijn dat het zogezegd eigen is.

De manier waarop men deze zoveelste staatshervorming wil realiseren is trouwens allesbehalve democratisch, aangezien ze een oproep bevat aan de Vlaamse partijen om niet in een regering te stappen als aan de radicale eisen van de auteurs niet voldaan wordt. Over de verpletterende meerderheid van de mensen die geen splitsing van het land wil, wordt blindelings heen gewalst. Het is voorts hallucinant dat mensen die als intellectueel wensen beschouwd te worden enerzijds pleiten voor een opsplitsing van België in twee volledig soevereine (deel)staten en anderzijds zeggen dat een status-quo de snelste weg tot separatisme is. Men moet dus, volgens de auteurs, kiezen voor secessie om separatisme tegen te gaan. Immobilisme is natuurlijk niet gewenst. Het federale niveau mag integendeel niet langer aan de gratie van dubieuze mechanismen overgeleverd zijn. Denken we maar aan samenwerkingsakkoorden die gesloten worden in overlegcomités die zich geruisloos onttrekken aan de parlementaire democratie.

Het taalregionalistisch verhaal is door de feiten achterhaald. Steeds meer politici en zeker burgers slopen voor het eerst in decennia openlijk nationalistische taboes en willen een versterkt België. Zij die de Belgische meertalige democratie verdedigen binnen grotere meertalige cirkels zijn de ware vooruitstrevenden, Europees denkenden en, zelfs, de enige échte Vlaamsgezinden. Het beogen van een versnippering van de Zuidelijke Nederlanden is immers niet alleen bijzonder naïef maar speelt bovenal het imperialisme van de grote staten in de kaart. Willen voorgaande auteurs soms een Franse staat aan de grenzen van Vlaanderen waardoor de gerechtvaardigde strijd voor het behoud van het Nederlands volledig in het gedrang komt? Willen zij dat Brussel en zijn Rand worden gereduceerd tot een Frans departement in de onzekere veronderstelling dat ze deze status wordt toebedeeld?

We weten dat ons democratisch pleidooi op hevige weerstand zal stuiten van taalregionalisten en nationalisten, zowel ten noorden als ten zuiden van de taalgrens. De tijd is niettemin rijp voor een nieuw meertalig denken gebaseerd op taalneutrale solidariteit. Het zou goed zijn het volledige politieke denken eindelijk te democratiseren door definitief afstand te nemen van de irrationele, tweeledige taallogica.