Συμμετοχική δημοκρατία και οικουμενική κυβέρνηση στην Ελλάδα

Τις τελευταίες μέρες είμαστε μάρτυρες του τέλους της κομματικοποίησης που κυριάρχησε και άλωσε την Ελλάδα από την απελευθέρωση έως σήμερα. Αφού ζήσαμε τη διαδοχή ιδεολογιών, συμφερόντων και τζακιών, σήμερα βλέπουμε τα καταστροφικά τους αποτελέσματα. Όλοι ξέρουμε ότι δεν πάει άλλο. Το ασταθές πολίτευμα που ακολουθούμε τυφλά είναι αδιέξοδο. Το πολιτικό σύστημα ενισχύει τον κομματικό διχασμό και οδηγεί υποχρεωτικά σε μια ανταλλακτική και “ραγιάδικη” σχέση κράτους-πολίτη. Ο πολίτης θεωρεί το κράτος τύραννο και το κράτος θεωρεί τον πολίτη απατεώνα και κανένας από τους δύο εμπλεκόμενους δεν σέβεται το νόμο.

Από τη στιγμή που εκλέγεται η όποια μονοκομματική κυβέρνηση και το κοινοβούλιο θεωρούν ότι λαμβάνουν λευκή επιταγή. Μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν, δεν λογοδοτούν σε κανέναν και ποτέ δεν αναλαμβάνουν τις ευθύνες που τους αναλογούν. Ο διχασμός και η ασυδοσία που κυριαρχούν σε όλα τα επίπεδα είναι οι βασικές συνιστώσες του πολιτικού αδιεξόδου στην Ελλάδα και αυτά δεν είναι χαρακτηριστικά ευνομούμενης πολιτείας.

Υπάρχει όμως λύση; Για χρόνια ακούμε ότι δεν υπάρχει. Ότι η δημοκρατία που έχουμε είναι το ‘μη χείρον βέλτιστον’. Παρόλα αυτά δεν είμαστε ο μόνος λαός με δημοκρατικό πολίτευμα σε αυτόν τον πλανήτη. Αν δει κανείς πως λειτουργούν άλλες πολιτείες και άλλα δημοκρατικά συστήματα, θα ανακαλύψει ότι όλοι ζούμε για χρόνια σε πλάνη. Πολλές φορές έχουν ακουστεί προτάσεις για αλλαγές και βελτιώσεις στο πολιτικό μας σύστημα αλλά έχουν αποκλειστεί ως ανεδαφικές. Δύο από αυτές, ταιριάζουν ιδιαίτερα στην ιδιοσυγκρασία μας:

1. Οικουμενικές κυβερνήσεις
2. Δημοψηφίσματα

Οικουμενική κυβέρνηση με σταθερό αριθμό υπουργών και στην οποία συμμετέχουν τουλάχιστον τα τρία ή τέσσερα μεγαλύτερα κόμματα με αναλογική -της δύναμής τους στη βουλή -αντιπροσώπευση. Οι υπουργοί μπορούν να είναι είτε βουλευτές είτε εξωκοινοβουλευτικοί, προτείνονται από τα κόμματα και εκλέγονται από τη βουλή βάσει βιογραφικού σημειώματος. Οι υπουργοί μπορούν να ξεπερνούν σε θητεία τα κοινοβούλια, αν επανεκλεγούν. Έναν επιτυχημένο και αποδοτικό υπουργό κανείς δεν θέλει να τον διώξει υποχρεωτικά σε 4 χρόνια.

Δημοψηφίσματα ανά τακτά χρονικά διαστήματα (για παράδειγμα 4 φορές το χρόνο) όπου ο λαός ψηφίζει για όλα τα καίρια θέματα που τον αφορούν. Η επικύρωση ή όχι της «Συνθήκης της Λισσαβόνας», η ασφαλιστική μεταρρύθμιση, η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, αλλά και θέματα όπως η ανάπλαση περιοχών, η εκμετάλλευση των Ολυμπιακών ακινήτων, μεγάλα δημόσια έργα. Θέματα που αφορούν την ποιότητα ζωής των πολιτών, την εκμετάλλευση της περιουσίας και του δημόσιου χρήματος, την αειφόρο περιβαλλοντική ανάπτυξη. Τα θέματα αυτά μπορούν να αναδειχθούν και να τεθούν σε ψηφοφορία από οποιονδήποτε συγκεντρώσει 100000-150000 υπογραφές.

Οι δύο αυτές προτάσεις δεν είναι καινούριες. Έχουν αρθρωθεί πολλές φορές και απορριφθεί. Κυριότερο επιχείρημα είναι ότι οι οικουμενικές κυβερνήσεις δεν λειτουργούν και δεν επιτυγχάνουν, όπως για παράδειγμα η κυβέρνηση του 1989. Τότε όμως όλοι οι συμμετέχοντες στην κυβέρνηση περίμεναν απλά να περάσει κάποιος καιρός για να γίνουν ξανά εκλογές και να συνεχίσουν το γνωστό πολιτικό παιχνίδι των μονοκομματικών κυβερνήσεων, από τις οποίες δεν έχουμε δει και συνταρακτικές επιτυχίες έκτοτε. Τα πράγματα όμως είναι πολύ διαφορετικά σε μια δημοκρατία όπου το Σύνταγμα επιτάσσει πολυκομματικές κυβερνήσεις, με υπουργικό συμβούλιο που ξέρει ότι κρίνεται άμεσα από τη βουλή και το λαό για το παραγόμενο έργο του.

Υπάρχει επίσης η άποψη ότι τα δημοψηφίσματα είναι ακριβή υπόθεση λόγω του μηχανισμού που πρέπει να στηθεί και να λειτουργεί με αδιάβλητο τρόπο ώστε να είναι αποτελεσματικά. Τα δημοψηφίσματα όμως στην ουσία μειώνουν τις απεργίες και παράλληλα δίνουν περισσότερη συμμετοχή στο λαό. Το κόστος μιας απεργίας είναι τεράστιο σε σχέση με ένα δημοψήφισμα. Το θέμα της απεργίας μπορεί να τεθεί στο επόμενο τακτικό δημοψήφισμα και να επιλυθεί από τον ίδιο το λαό.

Αυτές οι αλλαγές μπορούν να βοηθήσουν τους Έλληνες να βρουν ένα πιο συμμετοχικό και δικαιότερο πολιτικό σύστημα. Είναι καίρια στοιχεία σταθερότητας του πολιτεύματος και πρόσφορα για μικρές χώρες σαν τη δική μας. Σε ένα παρόμοιο σύστημα συμμετοχικής δημοκρατίας βασίζεται το καντονικό σύστημα και το Σύνταγμα της Ελβετίας που σε μεγάλο βαθμό κατέστρωσε ο Ιωάννης Καποδίστριας.